کد مطلب:276553 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:102
حضور فرشتگان
مجلسی كه در آن برای حضرت قائم علیه السلام دعا شود، جایگاهی برای حضور فرشتگان گردد، و همچنین است تمام مجالس دعا، فرشتگان اهل ان مجالس را در دعا یاری می دهند. دلیل بر این معنی چند روایت است، از جمله: در مجلّد اوّل بحار از پیغمبر اكرم صلی الله علیه وآله مروی است كه فرمود: اگر به بوستان های بهشت گذرتان افتاد در آن ها به گردش و تنعم بپردازید. عرض كردند: یا رسول اللَّه! بوستان های بهشت چیست؟ فرمود: حلقه های ذكر، كه خداوند را كاروان هایی از فرشتگان است كه در پی حلقه های ذكر
[ صفحه 620]
می گردند. پس هنگامی كه به آن ها برسند پیرامونشان را می گیرند. [1] .
می گویم: از این حدیث شریف چند نكته استفاده می شود:
اول:
این كه مجالس ذكر از بوستان های بهشتی است، و این یا از باب نامگذاری سبب به نام مسبّب است، به جهت این كه نشستن در آن مجالس سبب دخول در بهشت می باشد، و یا از این جهت كه آن مجالس در حقیقت بهشت است، یعنی: منظور از بهشت دار القرب و جایگاه ابرار و نیكان باشد. مؤید این احتمال علّت آوردن آن حضرت است، این كه: خداوند را كاروان هایی از فرشتگان است كه در پی حلقه های ذكر می گردند....
و به عبارت دیگر، بهشت محل الطاف خداوند و منزلگاه كرامت او است. پس اگر بنده ای اهل كرامت باشد، هم در دنیا و هم در برزخ و هم در قیامت و بعد از آن در بهشت خواهد بود.
و نیز مؤیّد این معنی است آنچه در روایت آمده: قبر یا یكی از بوستان های بهشت است و یا گودالی از گودال های جهنّم. زیرا كه مخفی نیست قبر كه در زمین واقع است غیر از آن بهشت موعود می باشد كه در آسمان واقع است - چنان كه در اخبار وارد شده -.
و ممكن است منظور از بهشت همان بهشت موعود، و تعبیر از حلقه های ذكر به بهشت، از باب استعاره باشد، و وجه شباهت همان باشد كه گفته شد یعنی: سرای نزدیكی به حق، و منزلگاه نیكان بودن. واللَّه العالم.
دوم:
از اموری كه از خبر شریف استفاده می شود، استحباب جمع شدن و گرد هم آیی مؤمنین برای ذكر و دعا می باشد، و شاهد بر این مطلب چند روایت است از جمله:
در اصول كافی به سند خود از حضرت ابی عبد اللَّه صادق علیه السلام آمده كه فرمود: هیچ سه نفر به بالا از مؤمنین جمع نشوند مگر این كه به مثل آن ها از فرشتگان حاضر گردند. پس اگر
[ صفحه 621]
دعای خیر كنند، آمین گویند، و اگر از شرّی به خدا پناه ببرند، فرشتگان از خداوند می خواهند كه آن شرّ را از آنان دور نماید و اگر حاجتی بخواهند، به درگاه الهی شفاعت كنند و قضای آن را تقاضا نمایند.... [2] .
و نیز از آن حضرت است كه فرمود: هیچ گاه چهار نفر با هم در یك امر مجتمع نشوند كه به درگاه خدا دعا كنند مگر این كه با اجابت آن دعا متفرّق گردند. [3] .
همچنین از امام صادق علیه السلام است كه فرمود: هرگاه پدرم را چیزی اندوهگین می كرد، زنان و كودكان را جمع می نمود، سپس دعا می كرد و آن ها آمین می گفتند. [4] .
می گویم: روایت اوّل - از این سه روایت - از جمله دلایل این است كه مجلس دعا محل حاضر شدن ملا ئكه است.
سوم:
از اموری كه از حدیث شریف استفاده می شود این كه: شركت كردن و حضور در مجلس ذكر و دعا مستحب است هرچند كه به آن اشتغال نورزد. شاهد بر این مطلب روایتی است كه در بحار به نقل از عوالی اللئالی آمده كه: عدّه ای از مشایخ به طریق صحیحی از حضرت رضاعلیه السلام روایت كرده اند كه فرمود: هنگامی كه اهل مجالس ذكر و علم به منزل هایشان باز می گردند، خدای - عزّوجلّ - به فرشتگانش می فرماید: ثواب آنچه از كارهای اینان دیدید بنویسید. پس برای هر كدام ثواب عملش را می نویسند، و بعضی از افراد را كه با آن ها حاضر بوده اند رها می كنند، پس خداوند - عزّوجلّ - می فرماید: چرا فلانی را ننوشتید مگر با ایشان نبود و در جمعشان حضور نداشت؟ می گویند: پروردگارا! او با آن ها شركت نداشت و كلمه ای هم سخن نگفت. خداوند جلیل جلّ جلاله می فرماید: مگر همنشین آن ها نبود؟ عرضه می دارند: چرا پروردگارا! پس می فرماید: او را با آن ها بنویسید، آنان قومی هستند كه همنشینان به سبب ایشان بدبخت نشو،
[ صفحه 622]
پس او را با آن ها می نویسند، و خداوند تعالی می فرماید: برای او ثوابی مثل ثواب یكی از آن ها بنگارید. [5] .
بیان: علامه مجلسی گفته: این كه حضرت فرمود: «لا یَشْقی بِهِ جَلِیسُهُمْ»؛ همنشینشان بدبخت نشود. یعنی به بركت آن ها همنشین ایشان نومید نمی شود كه منتهی به بدبختی وی گردد، یا این كه مصاحبت آنان در همنشین مؤثر است، پس به سبب آن شایسته ثواب و سعادت شده است.
و نیز در بحار به نقل از عیون اخبار الرضا به سند خود از حضرت رضاعلیه السلام آورده كه فرمود: هر كس در مجلسی كه امر ما در آن احیا می شود بنشیند، روزی كه دل ها می میرد دل او نخواهد مُرد. [6] .
می گویم: و نظیر این مصاحبت با زائران قبر مولای شهیدمان حضرت ابی عبد اللَّه الحسین علیه السلام و بودن با آن ها و نیز ورود به جمع ایشان می باشد.
چهارم:
از امموری كه از حدیث شریف استفاده می شود این كه: نشستن در مجالس ذكر مایه صفای دل می باشد، بدین جهت است كه فرشتگان با اهل آن مجالس انس می گیرند. خداوند ما را موفق بدارد و در دنیا و آخرت از آنان قرار دهد.
تذكّر: منظور از حلقه های ذكر، مجالسی است كه اهل ایمان در آن ها جمع می شوند تا قرآن بخوانند، یا برای مولی صاحب الزمان علیه السلام دعا كنند، یا نام های خدای تعالی و صفات او را یاد نمایند، یا از پیغمبر و امامان علیهم السلام یاد آورند - كه در خبر آمده: ذكر آن ها ذكر اللَّه است - و یا مصائب آنان، یا سایر شؤونی كه متعلق به ایشان است، بازگو شود.
و نیز از جمله مجالس ذكر: سایر مجالس دعا، و مجلس مذاكره و مباحثه علم شرعی و درس گرفتن آن می باشد، البته به طور خالصانه و دور از هرگونه ریا و شهرت طلبی و
[ صفحه 623]
جدال و مراء. اگر بخواهیم احادیثی را كه بر این مطالب دلالت دارد، ذكر كنیم، از مقصود اصلی باز می مانیم، لذا به همین مقدار اكتفا می كنیم.
[ صفحه 620]
می گردند. پس هنگامی كه به آن ها برسند پیرامونشان را می گیرند. [1] .
می گویم: از این حدیث شریف چند نكته استفاده می شود:
اول:
این كه مجالس ذكر از بوستان های بهشتی است، و این یا از باب نامگذاری سبب به نام مسبّب است، به جهت این كه نشستن در آن مجالس سبب دخول در بهشت می باشد، و یا از این جهت كه آن مجالس در حقیقت بهشت است، یعنی: منظور از بهشت دار القرب و جایگاه ابرار و نیكان باشد. مؤید این احتمال علّت آوردن آن حضرت است، این كه: خداوند را كاروان هایی از فرشتگان است كه در پی حلقه های ذكر می گردند....
و به عبارت دیگر، بهشت محل الطاف خداوند و منزلگاه كرامت او است. پس اگر بنده ای اهل كرامت باشد، هم در دنیا و هم در برزخ و هم در قیامت و بعد از آن در بهشت خواهد بود.
و نیز مؤیّد این معنی است آنچه در روایت آمده: قبر یا یكی از بوستان های بهشت است و یا گودالی از گودال های جهنّم. زیرا كه مخفی نیست قبر كه در زمین واقع است غیر از آن بهشت موعود می باشد كه در آسمان واقع است - چنان كه در اخبار وارد شده -.
و ممكن است منظور از بهشت همان بهشت موعود، و تعبیر از حلقه های ذكر به بهشت، از باب استعاره باشد، و وجه شباهت همان باشد كه گفته شد یعنی: سرای نزدیكی به حق، و منزلگاه نیكان بودن. واللَّه العالم.
دوم:
از اموری كه از خبر شریف استفاده می شود، استحباب جمع شدن و گرد هم آیی مؤمنین برای ذكر و دعا می باشد، و شاهد بر این مطلب چند روایت است از جمله:
در اصول كافی به سند خود از حضرت ابی عبد اللَّه صادق علیه السلام آمده كه فرمود: هیچ سه نفر به بالا از مؤمنین جمع نشوند مگر این كه به مثل آن ها از فرشتگان حاضر گردند. پس اگر
[ صفحه 621]
دعای خیر كنند، آمین گویند، و اگر از شرّی به خدا پناه ببرند، فرشتگان از خداوند می خواهند كه آن شرّ را از آنان دور نماید و اگر حاجتی بخواهند، به درگاه الهی شفاعت كنند و قضای آن را تقاضا نمایند.... [2] .
و نیز از آن حضرت است كه فرمود: هیچ گاه چهار نفر با هم در یك امر مجتمع نشوند كه به درگاه خدا دعا كنند مگر این كه با اجابت آن دعا متفرّق گردند. [3] .
همچنین از امام صادق علیه السلام است كه فرمود: هرگاه پدرم را چیزی اندوهگین می كرد، زنان و كودكان را جمع می نمود، سپس دعا می كرد و آن ها آمین می گفتند. [4] .
می گویم: روایت اوّل - از این سه روایت - از جمله دلایل این است كه مجلس دعا محل حاضر شدن ملا ئكه است.
سوم:
از اموری كه از حدیث شریف استفاده می شود این كه: شركت كردن و حضور در مجلس ذكر و دعا مستحب است هرچند كه به آن اشتغال نورزد. شاهد بر این مطلب روایتی است كه در بحار به نقل از عوالی اللئالی آمده كه: عدّه ای از مشایخ به طریق صحیحی از حضرت رضاعلیه السلام روایت كرده اند كه فرمود: هنگامی كه اهل مجالس ذكر و علم به منزل هایشان باز می گردند، خدای - عزّوجلّ - به فرشتگانش می فرماید: ثواب آنچه از كارهای اینان دیدید بنویسید. پس برای هر كدام ثواب عملش را می نویسند، و بعضی از افراد را كه با آن ها حاضر بوده اند رها می كنند، پس خداوند - عزّوجلّ - می فرماید: چرا فلانی را ننوشتید مگر با ایشان نبود و در جمعشان حضور نداشت؟ می گویند: پروردگارا! او با آن ها شركت نداشت و كلمه ای هم سخن نگفت. خداوند جلیل جلّ جلاله می فرماید: مگر همنشین آن ها نبود؟ عرضه می دارند: چرا پروردگارا! پس می فرماید: او را با آن ها بنویسید، آنان قومی هستند كه همنشینان به سبب ایشان بدبخت نشو،
[ صفحه 622]
پس او را با آن ها می نویسند، و خداوند تعالی می فرماید: برای او ثوابی مثل ثواب یكی از آن ها بنگارید. [5] .
بیان: علامه مجلسی گفته: این كه حضرت فرمود: «لا یَشْقی بِهِ جَلِیسُهُمْ»؛ همنشینشان بدبخت نشود. یعنی به بركت آن ها همنشین ایشان نومید نمی شود كه منتهی به بدبختی وی گردد، یا این كه مصاحبت آنان در همنشین مؤثر است، پس به سبب آن شایسته ثواب و سعادت شده است.
و نیز در بحار به نقل از عیون اخبار الرضا به سند خود از حضرت رضاعلیه السلام آورده كه فرمود: هر كس در مجلسی كه امر ما در آن احیا می شود بنشیند، روزی كه دل ها می میرد دل او نخواهد مُرد. [6] .
می گویم: و نظیر این مصاحبت با زائران قبر مولای شهیدمان حضرت ابی عبد اللَّه الحسین علیه السلام و بودن با آن ها و نیز ورود به جمع ایشان می باشد.
چهارم:
از امموری كه از حدیث شریف استفاده می شود این كه: نشستن در مجالس ذكر مایه صفای دل می باشد، بدین جهت است كه فرشتگان با اهل آن مجالس انس می گیرند. خداوند ما را موفق بدارد و در دنیا و آخرت از آنان قرار دهد.
تذكّر: منظور از حلقه های ذكر، مجالسی است كه اهل ایمان در آن ها جمع می شوند تا قرآن بخوانند، یا برای مولی صاحب الزمان علیه السلام دعا كنند، یا نام های خدای تعالی و صفات او را یاد نمایند، یا از پیغمبر و امامان علیهم السلام یاد آورند - كه در خبر آمده: ذكر آن ها ذكر اللَّه است - و یا مصائب آنان، یا سایر شؤونی كه متعلق به ایشان است، بازگو شود.
و نیز از جمله مجالس ذكر: سایر مجالس دعا، و مجلس مذاكره و مباحثه علم شرعی و درس گرفتن آن می باشد، البته به طور خالصانه و دور از هرگونه ریا و شهرت طلبی و
[ صفحه 623]
جدال و مراء. اگر بخواهیم احادیثی را كه بر این مطالب دلالت دارد، ذكر كنیم، از مقصود اصلی باز می مانیم، لذا به همین مقدار اكتفا می كنیم.
[1] بحار الانوار: 205:1.
[2] كافي: 187:2.
[3] كافي: 487:2.
[4] كافي: 487:2.
[5] بحار الانوار: 202:1؛ و عوالي اللئالي: 68:4.
[6] بحار الانوار: 200:1.